Όσοι προέβλεπαν στα τέλη του 2012 ότι το 2013 θα είναι η χρονιά των startups στην Ελλάδα – με την ενεργοποίηση και των "Jeremie Funds", δηλαδή των επενδυτικών ταμείων υψηλού ρίσκου που λειτουργούν σε συνεπένδυση ιδιωτικών κεφαλαίων με τα κοινοτικά κονδύλια του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων (EIF) – φαίνεται πως επαληθεύονται στο κλείσιμο της χρονιάς. Σε συνδυασμό, μάλιστα, με τα επενδυτικά κεφάλαια αρχικών σταδίων που προσέλκυσαν συγκεκριμένες εταιρείες από το εξωτερικό ή ακόμα και από ιδιώτες επενδυτές, το 2013 κλείνει με τη δημιουργία και στην Ελλάδα μίας αγοράς επενδύσεων σε νέες τεχνολογικές εταιρείες. Οι ελληνικές τεχνολογικές startup εταιρείες ή ορθότερα οι startup εταιρείες ελληνικών συμφερόντων (καθώς ορισμένες από αυτές διατηρούν τις υποκείμενες στην επένδυση έδρες τους σε χώρες εκτός Ελλάδος) δέχθησαν 31 επενδύσεις τύπου venture capital, συνολικού ύψους 45,2 εκατ. δολ. Όπως είναι λογικό, τη "μερίδα του λέοντος" στις επενδύσεις που δέχθησαν οι ελληνικές startups κατέχουν τα Jeremie Funds (19 στον αριθμό, 11 εκατ. δολ. στο ύψος των κεφαλαίων), ενώ τη σημαντικότερη επένδυση από το εξωτερικό κατάφερε να προσελκύσει η Persado, spin-out της εταιρείας Upstream και δημιουργός του "marketing πειθούς", η οποία συγκέντρωσε 15 εκατ. δολ. από την Bain Capital Ventures (μία αμερικανική φίρμα – από τις κορυφαίες παγκοσμίως – που εκτός ΗΠΑ κατευθύνει μόλις το 2% των επενδύσεών της), με τη συμμετοχή και της TL Capitol. Από τις υπόλοιπες επενδύσεις, ξεχωρίζουν τα συνολικά 6 εκατ. δολ. που "σήκωσε" μέσα στο 2013 το Taxibeat, η δημοφιλής εφαρμογή ανεύρεσης ταξί, η οποία ξεκινώντας το 2011 από την Αθήνα, έχει ήδη επεκταθεί σε Βουκουρέστι, Όσλο, Παρίσι, Σάο Πάουλο, Ρίο ντε Τζανέιρο, Πόλη του Μεξικό, ενώ ετοιμάζεται για το λανσάρισμά της σε Μπογοτά και Λίμα. Το Taxibeat ανακοίνωσε έναν γύρο χρηματοδότησης ύψους 2 εκατ. δολ. από ιδιώτες επενδυτές τον Απρίλιο για την επέκτασή του στο Μεξικό και έναν γύρο χρηματοδότησης 4 εκατ. δολ. τον Δεκέμβριο από το βελγικό επενδυτικό ταμείο Hummingbird Ventures (διατηρεί γραφείο σε Αμβέρσα, Λονδίνο και Κωνσταντινούπολη) για την επέκταση του Taxibeat Brasil σε όλες τις πόλεις της Βραζιλίας που θα φιλοξενήσουν αγώνες του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου το καλοκαίρι του 2014, αλλά και την επέκταση των δραστηριοτήτων της εταιρείας σε νέες αγορές της Νοτίου Ευρώπης. Συνολικά το Taxibeat έχει δεχθεί πάνω από 7,3 εκατ. δολ. σε επενδύσεις από το 2011 οπότε και ιδρύθηκε. Αν συνυπολογίσουμε και την εξέλιξη "της χρονιάς" για το 2013, την εξαγορά της BugSense, εταιρείας ανάπτυξης της ομώνυμης εφαρμογής που βοηθά τους developers να παραλαμβάνουν αναφορές σφαλμάτων για τις εφαρμογές τους, από την Splunk, τότε τα κεφάλαια που συγκέντρωσαν μέσα στο 2013 οι ελληνικές τεχνολογικές startups προσεγγίζουν τα 55 εκατ. δολ. συνολικά. Η BugSense, μετά από μία εταιρική πορεία τριών χρόνων, ανακοίνωσε μέσα στον Σεπτέμβριο την εξαγορά της από την αμερικανική πολυεθνική εταιρεία στον τομέα της επιχειρησιακής ευφυΐας, η οποία είναι εισηγμένη στον δείκτη NASDAQ. Παρ' ότι το ποσό της εξαγοράς δεν έγινε γνωστό, αυτό φαίνεται ότι ξεπερνά τα 10 εκατ. δολ., στο πρώτο "exit" ελληνικής startup εταιρείας τα τελευταία χρόνια. Δείτε αναλυτικά τις επενδύσεις που δέχθηκαν οι ελληνικές startups το 2013 στον πίνακα που ακολουθεί: Οι επενδύσεις που δέχθηκαν οι ελληνικές startup εταιρείες στο τέταρτο και τελευταίο τρίμηνο του 2013 ανήλθαν συνολικά σε 11,215 εκατ. δολ., με την προσοχή φυσικώς να στρέφεται στην επένδυση 4 εκατ. δολ. προς το Taxibeat από το βελγικό επενδυτικό ταμείο Hummingbird Ventures, το οποίο διατηρεί γραφεία σε Αμβέρσα, Λονδίνο και Κωνσταντινούπολη. Ακολούθησε, η επένδυση ύψους 3 εκατ. ευρώ (4,093 εκατ. δολ.) που ανακοίνωσε ότι θα πραγματοποιήσει σταδιακά η τουρκική εταιρεία YemekSepeti, στην ελληνική startup Click Delivery, η οποία δραστηριοποιείται στον τομέα των ηλεκτρονικών παραγγελιών έτοιμου φαγητού. Η επένδυση αυτή, πέρα από τα πολλαπλά οφέλη για την ελληνική εταιρεία και την ομάδα της, μπορεί να ιδωθεί ως μία κίνηση επέκτασης της YemekSepeti προς την ευρωπαϊκή ήπειρο, με τις "ευλογίες" της αμερικανικής επενδυτικής φίρμας General Atlantic, η οποία χρηματοδοτεί την τουρκική πολυεθνική. Σημαντική επένδυση, που ανέρχεται σε ύψος 1,1 εκατ. ευρώ (1,5 εκατ. δολ.) δέχθηκε η eConais από την Odyssey Venture Partners για την ολοκλήρωση της ανάπτυξης του προϊοντικού χαρτοφυλακίου της εταιρείας, αλλά και την επέκταση των παγκόσμιων πωλήσεών της. Η εταιρεία, που ξεκίνησε το 2008 από την Πάτρα, ανακοίνωσε και επισήμως τη χρηματοδότησή της στο τέλος Οκτωβρίου, χωρίς ωστόσο να αποκαλύψει το ποσό της χρηματοδότησής της ή την αξία της αποτίμησής της. Τέσσερεις επενδύσεις (οι δύο στο πλαίσιο της στρατηγικής συνεργασίας με το IQbility) πραγματοποίησε το PJ Tech Catalyst Fund (ενίοτε και με τη συμμετοχή ιδιωτών επενδυτών), στη διάρκεια του τέταρτου τριμήνου: - 200.000 ευρώ (273.000 δολ.) στην Pollfish, για την περαιτέρω ανάπτυξη του προϊόντος της εταιρείας και την προώθησή του. - 185.000 ευρώ (252.000 δολ.) στην ParkAround, για το λανσάρισμα της εταιρείας στο Λονδίνο. - 60.000 ευρώ (82.000 δολ.) στην Offerial και 60.000 ευρώ (82.000 δολ.) στην Captainwise.com για την εισαγωγή τους στο IQbility και την εκκίνηση της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας. Τέλος, τρεις επενδύσεις πραγματοποίησε με τη συμμετοχή και ιδιωτών επενδυτών το Jeremie Openfund II: - 500.000 ευρώ (675.000 δολ.) στην Incrediblue, για περαιτέρω ανάπτυξη σε όλη τη Μεσόγειο, ανεβάζοντας το ποσό της χρηματοδότησης που έχει δεχθεί η συγκεκριμένη startup σε 600.000 ευρώ (805.000 δολ.). - 110.000 ευρώ (150.000 δολ.) στην Discoveroom, για την εκκίνηση της επιχειρηματικής της δραστηριότητας. - 80.000 ευρώ (108.000 δολ.) στην Singularity Lab, για την υλοποίηση των επιχειρηματικών σχεδίων της εταιρείας. Τον Μάιο ξεκίνησε την επενδυτική του δραστηριότητα το Elikonos Jeremie SICAR, το επενδυτικό ταμείο που με διαχειρίστρια εταιρεία την First Athens και έδρα το Λουξεμβούργο θα διαθέσει 17 εκατ. ευρώ για επενδύσεις σε ελληνικές startups. Πρώτη επένδυση του fund ήταν η χρηματοδότηση με 1,2 εκατ. ευρώ προς την Olive Media, η οποία δημιουργήθηκε από πρώην στελέχη της εταιρείας Imako του Πέτρου Κωστόπουλου και η οποία διαχειρίζεται τους ελληνικούς έντυπους και ψηφιακούς τίτλους των εκδόσεων Time, όπως είναι το Fortune και το People. Παράλληλα, δημοσιοποιήθηκε η επένδυση προς τη Swapdom από το ταμείο Odyssey Venture Partners, ύψους 1,5 εκατ. ευρώ (όπως "αναθεώρησε" το ποσό σε σχετική της ανακοίνωση η ίδια η εταιρεία), η οποία ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο, για το λανσάρισμα της πλατφόρμας ανταλλαγής ρούχων που δημιούργησε η εταιρεία και για την έναρξη προσλήψεων στην Νέα Υόρκη. Από την επεξεργασία των στοιχείων που αφορούν στις ελληνικές τεχνολογικές startups προκύπτουν κάποια ενδιαφέροντα συμπεράσματα που μπορούμε να εικάσουμε ότι χαρακτηρίζουν και το ευρύτερο startup "οικοσύστημα" της Ελλάδος (αν θεωρήσουμε ότι οι εταιρείες που επιλέγονται προς επένδυση είναι και ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα, αν όχι η "αφρόκρεμα" αυτού του "οικοσυστήματος). Όσον αφορά στον τεχνολογικό τομέα που δραστηριοποιούνται, αποδεικνύεται ότι αυτή την στιγμή οι τομείς που επικρατούν στη χώρα (ή τουλάχιστον αυτοί στους οποίους γίνονται οι επενδύσεις και πέφτουν τα "φώτα" της δημοσιότητας είναι του web και του mobile, καθώς μόλις μία εταιρεία προέρχεται από την υψηλή τεχνολογία (eConais). Ως web ορίζονται οι εταιρείες που παρέχουν το προϊόν, την υπηρεσία ή τη λύση τους μέσω web πλατφορμών (αποδεχόμενοι ότι σε ορισμένες περιπτώσεις δεν αποτελούν απλώς μία web πλατφόρμα, αλλά "κρύβουν" πίσω τους βαθύτερη τεχνογνωσία) και μετρήσαμε κατά την στιγμή συγγραφής του άρθρου συνολικά 21 startups (Persado, inaccess, Taxibeat, Click Delivery, Olive Media, intelen, incrediblue, Workable, Warply, Intale, Radiojar, Pollfish, Cookisto, ParkAround, USEUM, dopios, longaccess, codebender, Singularity Lab, captainwise.com, Offerial), ενώ παρουσία στις κινητές συσκευές (αποκλειστικά ή ταυτόχρονα με το web) με "native" εφαρμογές έχουν 9 εταιρείες (inaccess, Taxibeat, Olive Media, Pinnatta, intelen, ParkAround, Weendy, USEUM, Locish). Όσον αφορά στους κλάδους της οικονομίας που "διατρέχουν" οι ελληνικές τεχνολογικές εταιρείες, συναντούμε εταιρείες που έχουν χαρακτηριστικά τουρισμού/φιλοξενίας (incrediblue, dopios, captainwise, locish, discoveroom, offerial), δημιουργίας διαδικτυακών αγορών (Taxibeat, ClickDelivery, incrediblue, Cookisto, ParkAround), κοινωνικής δικτύωσης (USEUM, dopios, Cookisto, Weendy), διαχείρισης ενέργειας (intelen, inaccess), λογισμικού-ως-υπηρεσίας ή λογισμικού και πλατφορμών στο "cloud" (Workable, Radiojar, Intale, Discoveroom, inaccess, intelen, Warply, Pollfish, Persado), ενώ από εκεί και πέρα συναντούμε εταιρείες που απευθύνονται σε τομείς όπως το mobile marketing (Persado, Warply), το φαγητό (Click Delivery, Cookisto), τα ηλεκτρονικά παιχνίδια (Total Eclipse), η ψηφιακή αρχειοθέτηση (longaccess), κά. Τέλος, σημαντικό ενδιαφέρον παρουσιάζει και η "καταγωγή" των επενδυτικών κεφαλαίων που δέχθηκαν μέσα στο 2013 οι ελληνικές startup εταιρείες, με τα συγχρηματοδοτούμενα από ελληνικά ιδιωτικά κεφάλαια και ευρωπαϊκά κοινοτικά κονδύλια Jeremie και TANEO funds να συμμετέχουν σε επενδύσεις συνολικού ύψους 17,425 εκατ. δολ. Με 15,240 εκατ. δολ. χρηματοδότησαν ελληνικές startups ταμεία από τις ΗΠΑ. Ιδιώτες και "άγγελοι" επενδυτές συμμετείχαν σε επενδύσεις συνολικής αξίας 9,469 εκατ. δολ. και 2,073 εκατ. δολ. αντίστοιχα. Ολοκληρώνοντας το "μέτωπο" των επενδύσεων, το 2013 "είδε" και την πρώτη αποεπένδυση του Openfund, το οποίο πούλησε το μετοχικό ποσοστό που κατείχε από το 2011 στην εταιρεία Imagga, όταν αυτή συγκέντρωσε νέα χρηματοδότηση 350.000 δολ. από το βουλγαρικό ταμείο LAUNCHub και ιδιώτες επενδυτές. ~~~~~~~~~~~ Πέραν της δημιουργίας μίας συστηματικής αγοράς venture capital επενδύσεων και της ανάδειξης πολλών νέων τεχνολογικών startups, το 2013 χαρακτηρίσθηκε και από την ανάπτυξη των υποδομών υποστήριξης των νέων επιχειρηματιών και επαγγελματιών. Σε νέα "εποχή" πέρασαν δύο πρώτοι συνεργατικοί χώροι εργασίας της Ελλάδος: το CoLab, με την αλλαγή ιδιοκτησιακού καθεστώτος και την είσοδο της StartTech Ventures, και το 123P με την επέκταση και σε νέους χώρους και το σχηματισμό του Found.ation. Μέσα στο 2013 δημιουργήθηκαν τρεις νέοι συνεργατικοί χώροι στο κέντρο της Αθήνας: το The Cube, η νέα επιχειρηματική προσπάθεια του συνιδρυτή του CoLab Σταύρου Μεσσήνη, το Impact HUB Athens, το οποίο προσφέρει μία τοπική "κοινότητα", παγκόσμια συνδεδεμένη με τα 40 αντίστοιχα HUBs που λειτουργούν και στις πέντε ηπείρους του κόσμο, και το Tzaferi 16, το οποίο δημιουργήθηκε σε ένα παλιό εργοστάσιο καλλυντικών στον Κεραμεικό από την εταιρεία επικοινωνίας ATTP. Τις υπηρεσίες του εξακολουθεί να διαθέτει και το Synergy Project, ενώ μέσα στο 2013 ανακοινώθηκε και η "συγχώνευση" Impact HUB Athens - Loft2Work, το οποίο πλέον συνεχίζει τη δραστηριότητά του από τους χώρους του πρώτου. Τέλος, τον Νοέμβριο ξεκίνησε τη λειτουργία του και ένας νέος χώρος, το Stone Soup, ο οποίος προσκαλεί και φιλοξενεί ομάδες από το εξωτερικό που θέλουν να κτίσουν ένα μέρος του προϊόντος τους στην Ελλάδα. Συνεργατικούς χώρους εργασίας, όμως, διαθέτουν και άλλες μεγάλες ελληνικές πόλεις, όπως το CoLab Ηρακλείου, το coho (the coworking home), που αποτελεί τον πρώτο συνεργατικό χώρο εργασίας και φιλοξενίας νεοφυών επιχειρήσεων στην Θεσσαλονίκη, και το hubitat, ένας νέος co-working χώρος στην Πάτρα. Πολλά είναι και τα νέα προγράμματα "εκκόλαψης" για startup εταιρείες που δημιουργήθηκαν μέσα στο 2013: Ήδη ξεκίνησε τη λειτουργία του το Cosmote StartUp και ανακοίνωσε τις 10 ομάδες που θα φιλοξενήσει. Από τον Αύγουστο "τρέχει" το egg – enter, grow, go, το πρόγραμμα που δημιούργησαν Eurobank και Corallia, το οποίο φιλοξενεί 21 νέες εταιρείες, οι οποίες ήδη σημειώνουν πρόοδο, όπως ανάπτυξη των προϊόντων και του πελατολογίου τους. Από τον Οκτώβριο ξεκίνησε τη λειτουργία του το Orange Grove, ο χώρος που δημιούργησε η πρεσβεία της Ολλανδίας στην Αθήνα, με στόχο να συγκρατήσει τη φυγή νέων επιστημόνων και επιχειρηματιών στο εξωτερικό και να προσελκύσει πίσω στην Ελλάδα επιχειρηματίες με συνεργασίες στην Ολλανδία. Οι επιχειρηματικές ομάδες που συμμετέχουν στο "πρόγραμμα" φιλοξενίας και εκπαίδευσης του Orange Grove ξεπερνούν τις 10, καθώς ανά τακτά χρονικά διαστήματα προστίθενται συνεχώς νέες. Το IQbility δημιουργήθηκε από τον όμιλο εταιρειών Quest σε στρατηγική συνεργασία με το ταμείο PJ Tech Catalyst για να προσφέρει φιλοξενία, υπηρεσίες και χρηματοδότηση στις επιλεγόμενες εταιρείες και ήδη έχει ανακοινώσει τις δύο πρώτες εταιρείες που θα φιλοξενήσει στο επόμενο διάστημα. Το Aephoria.net δημιουργήθηκε από την περιβαλλοντική ΜΚΟ Οργάνωση Γη, την πλατφόρμα σύγχρονου πολιτισμού ελculture και το Ίδρυμα Κ2, για να υποστηρίξει ιδέες "πράσινης" επιχειρηματικότητας και στον πρώτο κύκλο του φιλοξενεί 10 εταιρείες. Τέλος, το Bios Ρομάντσο, με την επαναλειτουργία του κτηρίου του "θρυλικού" περιοδικού, φιλοξενεί μία καλλιτεχνική θερμοκοιτίδα, για επαγγελματίες των creative industries, η οποία έχει στόχο την ανάπτυξη των νέων επιχειρήσεων που θα στεγάσει, αλλά και τη μελλοντική τους αποκοπή από αυτή, αφού θα έχουν πλέον καθιερωθεί ως βιώσιμες επιχειρήσεις. Τη λειτουργία του συνεχίζει και το πρόγραμμα "εκκόλαψης" της Metavallon, το οποίο προσφέρεται στις εταιρείες που ολοκληρώνουν τον κύκλο επιχειρηματικής "εκκίνησης" του οργανισμού, ενώ υπηρεσίες "θερμοκοιτίδας" παρέχουν τόσο το Ελληνικό Κέντρο Καινοτομίας της Microsoft όσο και η StartTech Ventures. Νέες υποδομές φιλοξενίας και "εκκόλαψης" νέων επιχειρηματιών και επαγγελματιών (συνολικού προϋπολογισμού άνω των 20 εκατ. ευρώ) θα δημιουργηθούν μέσα στο 2014 στο κέντρο της Αθήνας και στο πλαίσιο του προγράμματος αστικής ανάπτυξης του Δήμου "Έργο Αθήνα". Αναμένονται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον οι εξελίξεις που θα φέρει το 2014, καθώς όλο και περισσότερες ελληνικές startups θα "ωριμάζουν", θα "μεγαλώνουν" και θα κληθούν να "επιστρέψουν" τα χρήματα που έχουν δεχθεί ως επενδύσεις ή να "κεφαλαιοποιήσουν" τη δυναμική τους με σημαντικές εταιρικές συμφωνίες και συνεργασίες.