Πού πρέπει να εστιάσουν οι μεταρρυθμίσεις, σύμφωνα με την Boston Consulting και τα 7 Επιμελητήρια
Τη μελέτη που εκπονήθηκε από το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανιών Ερευνών (ΙΟΒΕ) και την The Boston Consulting Group (BCG) για το ρόλο των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας παρουσίασαν σήμερα σε συνέντευξη Τύπου τα επτά μεγαλύτερα διμερή Επιμελητήρια της χώρας.
Τα κύρια σημεία της μελέτης έχουν ως εξής: - Η ελληνική οικονομία σταθεροποιείται μετά από έξι χρόνια βαθιάς και παρατεταμένης ύφεσης. Η ισορροπία επανέρχεται τόσο στο δημοσιονομικό τομέα, όσο και στο εξωτερικό ισοζύγιο. Σε πολλούς και σημαντικούς τομείς παρατηρείται σαφής τάση αποκλιμάκωσης των τιμών. Επιπλέον, το κόστος εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω, μετά την επίτευξη του πρωτογενούς πλεονάσματος. Θετικές εξελίξεις τεκμηριώνονται επίσης στον τομέα των τραπεζών, στην ανεργία και στον εξωτερικό τουρισμό.
- Παρά τις θετικές εξελίξεις, παραμένει ισχυρός ο κίνδυνος η ελληνική οικονομία να μην πετύχει σταθερά θετικούς και σημαντικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Ο βιώσιμος δρόμος για την ανάπτυξη διέρχεται από την ουσιαστική αλλαγή του τρόπου λειτουργίας της οικονομίας σε σχέση με το παρελθόν. Ο εξωτερικός δανεισμός της χώρας, τόσο του δημόσιου, όσο και του τραπεζικού τομέα, αναμένεται να συνεχίσει να αντιμετωπίζει περιορισμούς στο προβλεπόμενο μέλλον, προερχόμενους κυρίως από το κόστος του. Έτσι, η αναπτυξιακή ώθηση αναγκαστικά θα πρέπει να προέλθει από εξαγωγές, υποκατάσταση εισαγωγών και άμεσες επενδύσεις, από επιχειρήσεις και επενδυτές που βρίσκονται ήδη στην Ελλάδα αλλά και από εισροή κεφαλαίων στην πραγματική οικονομία από το εξωτερικό, παρά, όπως στο πρόσφατο παρελθόν, από κατανάλωση ωθούμενη από δανεισμό.
- Βασικές προϋποθέσεις για την επίτευξη αξιοσημείωτης αύξησης εξαγωγών και επενδύσεων αποτελούν η αναβάθμιση του εγχώριου επιχειρηματικού περιβάλλοντος και η σημαντική βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας. Πολυάριθμες μεταρρυθμίσεις προς αυτές τις δύο βασικές κατευθύνσεις έχουν ενσωματωθεί στο Πρόγραμμα Οικονομικής Πολιτικής. Ωστόσο, συνολικά δεν φαίνεται να έχει εμπεδωθεί μια ισχυρή δυναμική ουσιαστικών μεταρρυθμίσεων, καθώς σε πολλούς τομείς παρατηρούνται καθυστερήσεις, αντιδράσεις και αδυναμία για πραγματικές τομές.
- Η μεταρρυθμιστική πολιτική πρέπει να εστιάσει σε τέσσερα διαρθρωτικά χαρακτηριστικά της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας, τα οποία καθορίζουν κατά κύριο λόγο τις προοπτικές κάθε χώρας, δηλαδή τη διαρθρωτική ανταγωνιστικότητά της, την εξωστρέφειά της, το ρόλο του κράτους στην οικονομία και το βαθμό πρόσβασης-συμμετοχής της κοινωνίας στις οικονομικές-τεχνολογικές εξελίξεις.
Για την υλοποίηση των τεσσάρων κατευθύνσεων του μεταρρυθμιστικού κύματος αναλύονται στην μελέτη οι μεταρρυθμίσεις που έχουν ολοκληρωθεί ή βρίσκονται στο στάδιο της εφαρμογής, καθώς και όσες είναι απαραίτητες για την ολοκλήρωση της μεταρρυθμιστικής διαδικασίας, σε εννέα επιμέρους περιοχές παρεμβάσεων: Δικαιοσύνη, Φορολογικό πλαίσιο, Ασφαλιστικό σύστημα, Νεανική ανεργία, Εκπαιδευτικό Σύστημα, Έρευνα και καινοτομία, Διαφθορά, γραφειοκρατία και πολυνομία, Προμήθειες δημοσίου και Εξαγωγικός τομέας. Έμφαση δίδεται στις ακόλουθες περιοχές παρεμβάσεων:
• Ταχύτερη και αποτελεσματικότερη απονομή δικαιοσύνης Οι προσεχείς μεταρρυθμίσεις πρέπει να στοχεύουν σε αυξημένη εμπιστοσύνη πολιτών – επιχειρήσεων στο σύστημα απονομής της δικαιοσύνης. Η διαμόρφωση ενός αποτελεσματικού συστήματος απονομής της δικαιοσύνης είναι κομβικό ζήτημα στην ανταγωνιστικότητα της οικονομίας και στην προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων, καθώς ενισχύει την εμπιστοσύνη των ξένων επενδυτών στις συναλλαγές τους με τις εγχώριες εταιρίες και το κράτος. Κατανοώντας την ανάγκη για εκσυγχρονισμό και αναβάθμιση του συστήματος δικαιοσύνης, η ελληνική κυβέρνηση προχώρησε σε σημαντικές μεταρρυθμιστικές προσπάθειες στον τομέα της ταχύτητας και της αποτελεσματικότητας της απονομής της δικαιοσύνης (π.χ. σύστημα fast track σε δίκες για στρατηγικές επενδύσεις, ενίσχυση των ειρηνοδικείων κ.ά.). Όμως, αυτή η προσπάθεια πρέπει να συνεχιστεί με ακόμα εντονότερους ρυθμούς, ειδικότερα στο ζήτημα της ταχύτητας, μέσω θεσμικών και νομοθετικών παρεμβάσεων που θα προωθούν την ταχύτερη έκδοση αποφάσεων και, παράλληλα, θα διασφαλίζουν την ακέραιη απονομή της δικαιοσύνης. Σε αυτό πλαίσιο είναι απαραίτητη η συνεχής διαχείριση της απόδοσης (performance management) των δικαστηρίων για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας απονομής της δικαιοσύνης. Τα ίδια τα δικαστήρια θα θέτουν συγκεκριμένους στόχους κάθε χρόνο πάνω στους οποίους θα αξιολογούνται (αντίστοιχος θεσμός στην Δανία). Επιπλέον, είναι απαραίτητη η εγκατάσταση και εφαρμογή προηγμένων πληροφοριακών συστημάτων στα δικαστήρια για την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη απονομή της δικαιοσύνης (αντίστοιχη μεταρρύθμιση πραγματοποιήθηκε στην Δανία μέσω του e-justice και στην Ολλανδία με την ψηφιοποίηση των δικαστηρίων), όπως επίσης και η ολοκληρωμένη δημιουργία ηλεκτρονικού αρχείου υποθέσεων. Συγχρόνως, θα πρέπει να προωθηθεί η άμεση κατάργηση της απασχόλησης των δικαστών στον προσδιορισμό των υποθέσεων και η ηλεκτρονική κατάθεση των δικογράφων. Ακολούθως, θα δημιουργηθεί επαρκής διαθεσιμότητα δικαστών για τα τμήματα που εκδικάζουν υποθέσεις και παρουσιάζουν ιδιαίτερη καθυστέρηση (π.χ. ασφαλιστικά μετρά, εκούσια δικαιοδοσία, κλπ)
• Σταθερό, απλό και προβλέψιμο φορολογικό πλαίσιο. Πέρα από την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής για τη δημοσιονομική προσαρμογή, το φορολογικό πλαίσιο πρέπει να καταστεί ελκυστικό για την πραγματοποίηση επενδύσεων, μέσω της απλοποίησης και της σταθερότητάς του. Το φορολογικό πλαίσιο αποτελεί μια από τις σημαντικότερες παραμέτρους για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας της οικονομίας. Ένα σύγχρονο και αποτελεσματικό φορολογικό πλαίσιο θα προωθήσει την επιχειρηματικότητα και θα δημιουργήσει ένα ελκυστικό περιβάλλον για επενδύσεις. Η σημερινή ελληνική κυβέρνηση έχει προχωρήσει σε γενναίες μεταρρυθμίσεις του φορολογικού συστήματος και έχει καταφέρει να ενισχύσει σημαντικά τη δυνατότητα των φορολογικών μηχανισμών και του νομοθετικού πλαισίου για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Για την αύξηση της αποτελεσματικότητας της φορολογικής διοίκησης η κυβέρνηση σχεδίασε και εφάρμοσε νέα συστήματα και γραμματείες που διευκόλυναν και ενδυνάμωσαν το φορολογικό έλεγχο. Στο άμεσο μέλλον, παράλληλα με τη συνεχή ενίσχυση και τον εκσυγχρονισμό των μηχανισμών καταπολέμησης της φοροδιαφυγής, προτεραιότητα πρέπει να δοθεί στην προσέλκυση επενδύσεων μέσω της μείωσης των φορολογικών συντελεστών, της απλοποίησης των φορολογικών διατάξεων και της σταθερότητας των φορολογικών κανόνων, έτσι ώστε να υπάρχει προβλεψιμότητα του φορολογικού καθεστώτος, τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα. Είναι ενδεικτικό της πολυπλοκότητας και της αστάθειας του συστήματος που ακόμα υπάρχει ότι από το 2009 μέχρι τον Απρίλιο του 2012 έχουν εκδοθεί 582 εγκύκλιοι για φορολογικά και τελωνιακά θέματα.
• Καταπολέμηση της νεανικής ανεργίας. Τα στοχευμένα προγράμματα απασχόλησης και επιχειρηματικότητας, η στενή σύνδεση του εκπαιδευτικού συστήματος με την αγορά εργασίας, η συμβουλευτική υποστήριξη των ανέργων, μπορούν σταδιακά να μετριάσουν το μείζον πρόβλημα της νεανικής ανεργίας. Το πρόβλημα της νεανικής ανεργίας αποτελούσε, διαχρονικά, ένα από τα σημαντικότερα δομικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας. Σήμερα, το ποσοστό της νεανικής ανεργίας αγγίζει το 60% και, αναπόδραστα, καθιστά την νεανική ανεργία ως το πιο φλέγον κοινωνικό και οικονομικό ζήτημα. Η αποτελεσματική αντιμετώπιση αυτού του καίριου ζητήματος είναι ιδιάζουσας σημασίας για την επίτευξη ευρείας αποδοχής της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας, αλλά και για τη δυνατότητα σύναψης ενός νέου κοινωνικού συμβολαίου. Σε αυτό πλαίσιο, η ελληνική κυβέρνηση ενήργησε άμεσα στην αντιμετώπιση του προβλήματος (π.χ. υλοποίηση συγκεκριμένων προγραμμάτων ενίσχυσης της απασχόλησης των νέων) αλλά, δεδομένης της έκτασής του, η πολιτική αντιμετώπιση της νεανικής ανεργίας πρέπει να γίνει με ακόμα ταχύτερα μεταρρυθμιστικά βήματα με την ενίσχυση στοχευόμενων προγραμμάτων, ανάπτυξη κινήτρων για την πρόσληψη νέων ανέργων, σύνδεση του εκπαιδευτικού συστήματος με την αγορά εργασίας και παροχή εξειδικευμένης συμβουλευτικής υποστήριξης σε νέους ανέργους. Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου, οι πρόεδροι των επιμελητηρίων τοποθετήθηκαν σχετικά με την πορεία των μεταρρυθμίσεων και την ελληνική οικονομία.
Ο πρόεδρος του Ελληνο-Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου, Σίμος Αναστασόπουλος, τόνισε ότι είναι αδήριτη ανάγκη να συνεχιστούν οι μεταρρυθμίσεις, προκειμένου να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα της Ελληνικής Οικονομίας, να τονωθεί η εξωστρέφεια και να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας. Ο Πρόεδρος του Ελληνο-Ιταλικού Επιμελητηρίου, Ιωάννης Τσαμίχας, σημείωσε: "Η ελληνική οικονομία έχει πολλαπλά συγκριτικά πλεονεκτήματα σε σχέση με πολλές χώρες. Η αξιοποίηση των συγκριτικών μας πλεονεκτημάτων για την ενίσχυση της αναπτυξιακής δραστηριότητας απαιτεί τη διαμόρφωση και την αποτελεσματική εφαρμογή συγκεκριμένης στρατηγικής, και ειδικότερα της Εθνικής Στρατηγικής για τις Εξαγωγές, δηλαδή ολοκληρωμένων και στοχευμένων μεταρρυθμίσεων και κατάλληλης οικονομικής πολιτικής. Επισημαίνοντας ότι, Έρευνα-Τεχνολογία-Καινοτομία αποτελούν το τρίπτυχο που μπορεί να συμβάλλει καθοριστικά στην αύξηση της εξωστρέφειας, με την προϋπόθεση να έχει εξαγωγική κατεύθυνση, προσαρμοσμένη στις ανάγκες της διεθνούς αγοράς". O Christophe Lemarie, Αντιπρόεδρος του Ελληνογαλλικού Εμπορικού Επιμελητηρίου, με την σειρά του αναφέρθηκε στην έντονη παρουσία των γαλλικών εταιρειών στην Ελλάδα (120 εταιρείες) οι οποίες δεν έχουν σταματήσει, καθ’όλη τη διάρκεια της κρίσης, να πιστεύουν στο μέλλον και στη βιωσιμότητα της ελληνικής οικονομίας, παρέμειναν σταθερές και συνεχίζουν να αγωνίζονται για τη προστασία των δραστηριοτήτων τους και τη διαφύλαξη του ανθρώπινου δυναμικού τους. Αναγνωρίζοντας τις μεγάλες προσπάθειες που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια κι έχουν αρχίσει να αποδίδουν καρπούς, ανέφερε ο κ. Lemarié, ότι θα πρέπει να υπάρξουν μεταρρυθμίσεις σε βασικούς τομείς όπως στο θεσμικό πλαίσιο, στο φορολογικό συστήμα, για ένα σταθερό, σαφές και προβλέψιμο περιβάλλον για τις επιχειρήσεις και τις επενδύσεις, όπως επίσης και στo εκπαιδευτικό σύστημα.